Nasza Historia

Historia Mełpina z kronik historycznych

MAŁPINO

ok. 1230r  ks. Władysław [Lask.] wśród posiadłości bened. lub. wymienia m. in. wieś Małpino [obecnie Mełpin] z jez. [bez nazwy]; wieś ta podlega setnikowi w Kuszkowie,w 1294 ks. Przemysł II, potwierdzając posiadłości bened. lub., wymienia m. in. jez. M. [wzm. o tym jeziorze umieszczona jest osobno, a nie łącznie ze wzm. o wsi Małpino] ; [mieszkańcy] wsi Motolewo i Łagowo nie mają prawa. łowić ryb w tym jeziorze

w 1424 [Wojciech] opat lub. zawiera ugodę z Janem z Mórki w sprawie pr. do użytkowania jezior klaszt.: [mieszkańcy] wsi Dębice i Mórka nie mają prawa do łowienia ryb w jez. Mełpińskim.

1517 jez. we wsi Małpino należało do bened. lub.; dzierżawa rybołówstwa, → Lubiń –

1446 kop. XVIII w. jez. → Cichowo leży między wsią Małpino. [jest to interpolacja kopisty, bo pierwotnie było wpisane w tym miejscu → Mączlino a wsią Cichowo 1465 kontynuacja procesu gran. toczonego niegdyś [a. 1460] przez Stefana opata lub. i Mik. [Korzboka] Trzebawskiego [z Bodzyniewa]: Mik. [Korzbok] Strykowski z Bodzyniewa wygrywa proces z Wojciechem opatem lub., wszczęty z powodu podniesienia stanu wody w dziedzinie M. i zalania 12 kopców gran., ról i łąk; szkody ocenia się na 100

1476 woźny kośc. zeznaje o dokonanym rozgraniczeniu wsi Małpino. z wsiami Mik. Strykowskiego: pal wbity w środku błota zw. Śmierdzące stanowi narożnik wsi Małpino., Mórka i Marszewo; stąd gran. biegnie do kopcy narożnych dzielących wsie Małpino. Marszewo i Kadzewo, a dalej wzdłuż dróg kaliskiej a potem śremskiej do stawu bodzyniewskiego [na gran. Małpina. i Bodzyniewa]; gdy staw wyleje, woda należeć będzie do Mik. Strykowskiego, a gdy woda opadnie, to grunty należeć mają do opata lub.: będą koszone i wypasane przez mieszkańców Małpina.; Strykowskiemu nie wolno niczego budować nad brzegiem tego stawu od strony wsi Małpin.; od wspomn. stawu gran. biegnie do błota zw. Wyszowa Ciecz, przy którym stoją kopce narożne dzielące wsie Małpin., Bodzyniewo i Lubiatowo 1517 jez. [→ Małpino] we wsi M.; dzierżawa rybołówstwa → Lubiń – opactwo,

1550 Małpin. graniczy z → Marszewem; wzmianka. o palu wbitym w środku błota Śmierdzące; przy wytyczaniu gran. odwołanie do dok. z 1465

Własność. rycerska i klasztorna. (→ Lubiń – opactwo), potem własnośc. szlachecka.: ok. 1230 ks. Władysław [Lask.] wśród posiadłości bened. z → Lubinia wymienia m. in. wieś M. z jez. [→ Małpino]; wieś ta podlega setnikowi w Kuszkowie 1258 ks. Bolesław [Pob.] wymienia wśród posiadłości tychże bened. m. in. M. [o jez. brak wzm.]; wieś ta podlega setnikowi w Kuszkowie 1294 ks. Przemysł II potwierdza posiadłości tychże bened., wymienia m. in. wieś M., która podlega setnikowi w Kuszkowie, a osobno (w in. miejscu) wymienia jez. → Małpino

1358-71 śwd. Piotr z M. 1375 Katarzyna wdowa. po Piotrze z M. na mocy umowy zawartej z Sobiesławem opatem lub. i kapitułą kl. lub., zgodnie z testamentem [Piotra?] zrzeka się całego majątku w M. i w Mączlinie na rzecz kl. lub., w tym m. in. odstępuje pszczoły i barcie (apes et mellificia); jest to darowizna, a w zamian kl. lub. ma się modlić o zbawienie dusz jej rodziców, męża Piotra i samej Katarzyny; Katarzyna zachowuje sobie 1/2 owiec i 1/2 bydła z folwarku. w M. oraz [jednorazowo] otrzyma 1/2 zboża [z tegorocznych zbiorów]

1420 opat lub. w sporze z Janem Jarosławskim ma stawić przed sądem Mik. Rybałę, który ma zeznać, że M. było zapowiedziane wg pr. ziemskiego przez woźnego

1425 [Wojciech] opat lub. pozywa Dziersława niegdyś dz. w Wieszczyczynie o 2 klacze wartości 4 grz., które zostały zabrane bratu Maciejowi [bened.] z fol w. w M.

1461 Wojciech opat lub. i brat Marcin sprzedają Stefanowi z Kostrzyna altaryście w kościele Ś. Barbary w Chwaliszewie czynsz 10 zł węg. od sumy 120 zł węg. ze wsi M. w par. Mórka; pieniądze te kl. lub. przeznacza na wykup wsi Wonieść i Gniewowo z zastawu od Jana Chełmskiego

1510 wieś M. opata lub. w całości opust., sołectwo o 2 ł. opust.

1535 król Zygmunt wyraża zgodę na prośbę Wawrzyńca opata lub. i konwentu na zamianę: bracia Stan. i Piotr Radzewscy [z Mórki] dają klasztorowi lub. swą wieś Jeleńczewo, a w zamian otrzymują od kl. lub. opust. M.; król poddaje M. pr. ziemskiemu i przenosi ze wsi Jeleńczewo na M. obowiązek posp. ruszenia [dla właścicieli tej wsi] [W rejestrach poborowych z XVI w. wieś M. nie występuje].

1424-68 mieszkańcy: 1424 Andrzej kmieć z. M. w sporze z Bieniakiem z Mączlina, który płaci 8 sk. kary, bo nie stanął w sądzie na termin ; 1428 kmiecie z M. mają zapłacić Mik. Wyskocie [prawdop. s. Paszka z → Chrząstowa k. Śremu] 30 grz. w 2 ratach na Boże Narodzenie i na Wielki Post [1429 r.] jako odszkodowanie za konia oraz mają tegoż Mik. Wyskotę w Śremie przeprosić na kolanach i boso (facere omagium... flexis genibus, nudis pedibus) i prosić go o wybaczenie za rany, jeśli mu kiedykolwiek takie zadali; opat i konwent lub. poręczają za kmieci ; 1436 Rogoż kmieć z M. → p. 4; 1461 świadkowie Piotr Ragotka i Stan. Zbirek kmiecie z M.; 1468 prac. bracia Wojciech, Piotr i Bartłomiej z M. zeznają, że Wojciech kleryk [jeden z braci] otrzymał swą cz. majątku po ojcu i matce

1367 Jan opat lub. sprzedaje sołectwo w M. Marcinowi zw. Drzanga za 8 grz. gr pras.; sołectwo obejmuje 2 ł. flamandzkie, 2 ogrody, łąkę k. ostrowu liczącą 4 miary  (de quatuor mensuris) położoną w kierunku Kadzewa oraz małe jez. Zradkowo, nad którym sołtys może zbudować młyn, o ile to będzie możliwe ; sołtys ma prawo. posiadać karczmę, piekarnię albo stępę, jatkę [mięsną?], jatkę szewską (soria), kowala, ma prawo. pobierać 1/3 opłat sądowych oraz opłaty od rezygnacji i zeznań; sołtys może wypasać 200 owiec i trzymać 6 klaczy (iumenta), oraz ma pr. do małego polowania na zające, bażanty i kuropatwy (lepores, swasones, pardices); sołtys jest zobowiązany do służby dla kl. na koniu wartości 1 kopy gr; mieszkańcy tej wsi będą dawali klasztorowi 9 ćw. zboża (po 3 ćw. żyta, pszenicy i owsa), 1 ćw. chmielu i tytułem dzies. 1 wiard., a ponadto po 30 jaj i po połciu mięsa wartości 3 sk. z łanu, a na święto Narodzenie NMP [8 IX] i na Boże Narodzenie po 2 kurczaki; 3 dni w roku mają orać dla kl.; w czasie 3 sądów gajonych w roku kmiecie dadzą 2 razy posiłek (prandium), a sołtys raz, albo zapłacą 1 wiard. za każdy posiłek

1375 Mikołaj sołtys w M.

1436 Mik. Młanka niegdyś sołtys w M.; Paweł i Maciej ss. Małgorzaty a wnukowie Świętosława kmiecia z Błociszcwa zwalniają tegoż Młankę oraz kmiecia Rogoża z M. z poręki

1461 śwd. Mikołaj sołtys z M. ; 1472 opatrzny Wawrzyniec s. Mikołaja sołtysa w M. zeznaje, że od swego brata Macieja sołtysa w M. ma otrzymać 86 grz. tytułem spłaty majątku po ojcu i matce [ostatnie 10 grz. otrzyma za rok] i zrzeka się praw do sołectwa w M.

1482 Maciej sołtys w M.

 1457 Maciej pleb. z Mórki jest winien 1 grz. Michałowi Brześnickiemu, który jako dzierżawca dochodów plebanii w Mórce miał pr. do 1/2 mesznego z Mórki, M. i Bodzyniewa oraz. 1/2 [dzies.]W zapisce powtórzono prawdop. omyłkowo: 1/2 mesznego z Mórki; przyjmujemy, że ta cz. zapiski dot. 1/2 dzies. z Mórki z Mórki i 1/2 dzies. ze wsi Gawrony

Mełpin obecnie

Mełpin – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie śremskim, w gminie Dolsk.W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

Wieś położona 6 km na północny zachód od Dolska przy drodze powiatowej nr 4073 z Nochowa do Dolska. We wsi znajduje się skrzyżowanie z drogą powiatową nr 4068 do Dalewa przez Mórkę, nad jeziorami: Mełpińskim Wielkim i Mełpińskim Małym.

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z dokumentu z 1181 i datowanym na ok. 1230, gdy Mełpin wchodził w skład majątku klasztoru Benedyktynów z Lubinia. Od 1590 właścicielami majątku byli Radzewscy, Czaccy, Radońscy i Bojanowscy i Unrugowie

Zabytkami prawnie chronionymi są

• Dwór z 1908, neobarokowy, parterowy z mansardowym dachem, zbudowany przez Ochockiego z Dolska;
• Park krajobrazowy otaczający dwór o powierzchni 5,45 ha, pochodzi z poł. XIX wieku, w nim buki pospolite odmiany purpurowej o obwodzie 325 i 340 cm, dęby szypułkowe i lipa drobnolistna.

Atrakcją turystyczną jest  jeziora: Mełpińskie Wielkie (14,3 ha) i Mełpińskie Małe (10 ha), popularne wśród wędkarzy, znajduje się tutaj niestrzeżona plaża i kąpielisko, a także ośrodek wypoczynkowy "Serdeczna Osada" dla dzieci z parafii pw. Najświętszego Serca Jezusa w Śremie. Nad jednym z jezior znajdowała się wieś o nazwie Mączlino, notowana jeszcze w 1531. Do świątków przydrożnych należy figura Matki Boskiej Różańcowej z początku XX wiek.

PAŁAC

Bardzo zgrabny, parterowy dwór z trzyosiową wystawką mansardowego dachu i gankiem niosącym balkon. Półokrągłe, z ozdobnymi obramieniami i poprzedzielane pilastrami okna parteru dodają charakteru i ożywiają elewację frontową dworu. Dwór zbudowany dla Wiktora Unruga około 1910 roku przypomina dwory budowane przez Stawskiego czy Boreckiego w tak zwanym stylu polskim. Mełpin w dokumentach występuje niezwykle wcześnie, gdyż już w 1181 roku wymieniony został wśród dóbr benedyktyńskich. Zwał się niegdyś Matpinem, ale jego właściciele, a także mieszkańcy chętnie przyjęli zniemczoną nazwę „Melpin", którą potem spolonizowali. Woleli nie wracać do budzącej jak widać nieprzyjemne skojarzenia pierwotnej nazwy. W XIX i XX wieku Mełpin był własnością Unrugów. Z tej znanej rodziny mającej gatąź polską i niemiecką, ale nie z Metpina, pochodził kontradmirał Józef Unrug, dowódca floty polskiej od 1925 roku, dowódca obrony Helu w 1939 roku. W roku 1939 Metpin był własnością Jadwigi Unrug. Majątek w 1926 roku liczył wraz z folwarkiem Lubiatowo 643 hektary.